بیش از این تصور می شد که هوش شناختی افراد، تعیین کننده موفقیت آنان در زندگی است اما در سال های اخیر روانشناسان و متخصصان تعلیم و تربیت دریافته اند که هوش شناختی تنها شاخص موفقیت افراد نیست. امروزه نقش هوش هیجانی را در موفقیت افراد برجسته تر از نقش هوش شناختی می دانند.
هوش هیجانی (emotional intelligence) یک مهارت اجتماعی است و شامل توانایی شناخت و کنترل حالت های هیجانی، کاربرد احساسات در روابط و توانایی هدایت و رهبری سایر افراد است.
گای کلاکستون می گوید که “یادگیری به تنهایی یک موضوع ذاتا هیجانی است. فرایند یادگیری در هر زمینه ای می تواند شامل تلاش کردن، ناکامی، شور و یا برانگیختگی باشد.
عدم توجه به هوش هیجانی
به نظر نگارنده یک توضیح احتمالی برای عدم توجه به این رکن حیاتی تدریس شاید تکیه بیش از حد بر نوشته های رنه دکارت است.
اودر قرن هفدهم نوشت: “من می اندیشم، پس هستم.”
و توضیح داد که هریک از ما دارای ذهنی هستیم که تحت تاثیر طبیعت حسی بدن قرار نمی گیرد.
این ناحیه منحصر به فرد در مغز، “برتر” از دیگر نواحی مربوط به سایر نقاط بدن است. این مدل هنوز هم بر بیشتر ساختارهای آموزشی ما سیطره دارد که بر اساس آن، هوش و فهم، جایگاه تفکر منطقی است بنابراین قابل اعتمادتر از هیجان می باشد.
آنتونیو داماسیو در کتاب “اشتباه دکارت” خاطر نشان می کند که دکارت از دیدگاه یک عصب شناس مرتکب اشتباه شده است. داماسیو نقش اساسی هیجان ها را در تصمیم گیری آشکار ساخت و تاکید کرد که “جنبه های خاصی از فرایند هیجان و احساسات قابل تفکیک از منطق نیستند.
متاسفانه، بسیاری از معلمان نسبت به نقشی که هوش هیجانی در فرایند یاددهی – یادگیری ایفا می کند آگاهی ندارند.
در این سال ها معلمان بسیاری را دیده ام که در مهارت های آموزشی خود بسیار شایسته اند. اما به اهمیت هیجان و تبادل آن در آموزش توجهی ندارند.
معمولا معلم با خود دو مهارت ارزشمند را برای فراگیران به ارمغان می آورد:
نخست مهارت در موضوع تدریس و دیگری، دانش یادگیری و روش های یاددهی -یادگیری یا همان علم و هنر معلمی است.
احساس می کنیم، پس هستیم
الان وقت آن است که معلم هوش هیجانی را به عنوان سومین عنصر ناشناخته به فراگیران و فضای یاددهی – یادگیری هدیه دهد. تا کلاس های درس محلی برای کنجکاوی، پرسش، طرح مسئله، اطمینان و انگیزه، کار گروهی، درک متقابل و همدلی شوند. در آغاز به جمله معروف رنه دکارت اشاره کردیم. “می اندیشم ، پس هستم”. الان زمان آن فرارسیده که اعلام کنیم: “احساس می کنیم، پس هستیم.”
گروه فرهنگی رویدادیشو برای معلمانی که می خواهند با استفاده از هوش هیجانی فرایند یاددهی – یادگیری را در کلاس درس خود بهبود بخشند بسته های آموزشی طراحی و اجرا می کند.
منابع:
۱-گلمن، دانیل (۱۳۸۶)، هوش هیجانی، ترجمه غلامحسین خانقانی، انتشارات نسل نو اندیش، تهران
۲-مورتی بویز، آلن (۱۳۸۹)، تدریس کارآمد برمبنای هوش هیجانی، مترجمان مهناز کلیشادی و مهرداد صالحی، انتشارات صهبای دانش با همکاری دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
مهرانگیز اسلامی
دکتری برنامه ریزی شهری
مدرس دانشگاه و پژوهشگر تربیتی
هم بنیانگذار استارتاپ رویدادیشو
